از گفتگوی حساس فرار نکنید

آخرین مصاحبه‌ی شغلی‌ت یادت می‌آید. اکنون دو سال از آن تاریخ می‌گذرد و تو دو سال است در این شرکت مشغول به کاری. کارت را دوست داری، همکارانت را، مدیرت را؛ اما هر روز صبح که چشم باز می‌کنی برای رفتن سر کار، چیزی ناراحت‌ت می‌کند. تکه‌ای ناتمام از همان مصاحبه‌ی شغلی باقی مانده و تو حسابت با خودت پاک نیست. در آن روز وقتی مطمئن شدی از تصاحب آن موقعیت شغلی، وقتی پیش خودت ذوق کردی و هزار و یک آرزوی پیشرفت داشتی در آنجا، زمانی که صحبت از مسائل مالی، حقوق و مزایا شد، تو سرخ و سفید شدی و چیزی نگفتی. برای تو مسائل مالی مهم است، و شاید اولویت نباشد، اما اکنون از خودت ناراحتی که چرا مبتدی عمل کردی و تفسیر کردارت با حرفه‌ای‌گری فرسنگ‌ها فاصله داشت. هر روز صبح که از خواب برمیخیزی، گویی دلت هنوز در آن مصاحبه جا مانده. با این که الآن هم حقوق خوبی دریافت می‌کنی و مزایای خوبی داری، و شاید پس از آن صحبت هم به همین ارقام می‌رسیدی، اما تو باید کیفیت حرفه‌ای بهتری از خودت نشان می‌دادی. تو باید از آن گفتگوی حساس نمی‌ترسیدی. تو باید مانیفست شغلی‌ت را کامل‌تر بروز می‌دادی.

پاشنه‌ی آشیل‌ت شده عدم توانایی‌ت در ابراز نظری مخالف. همینطور ساکت می‌مانی و به قول خودت کوتاه میایی! از این می‌ترسی که دیگران را ناراحت کنی وقتی با آن‌ها مخالفت کنی، یا حتی کار به جاهای باریکتر نیز کشیده شود و نزاعی آن وسط شکل گیرد. حال آن فرد می‌خواهد دوستت باشد و برنامه‌ی سفری دارید با هم می‌چینید، همسرت باشد و در مورد انتخاب مبلمان مشورت می‌کنید، استادت در دانشگاه باشد و در مسیر فرسایشی دفاع از پایان‌نامه‌ت هستی، یا همکارت در میز کناری باشد و در حال تهیه‌ی گزارش پیشرفت کار در سه ماهه‌ی اول امسال هستید. مثال‌‌های گفتگوی حساس را می‌بینی؟ می‌بینی گفتگوی حساس شاغ و دم ندارد؟ و نیز آلارمی چیزی که هشدار دهد: «من گفتگوی حساس هستم! لطفا مراقب باش!»

رشد در گوش دادن و تحلیل نظرات متفاوت است. هر نظر متفاوتی نظری مخالف نیست. تفکر انتقادی می‌گوید ما برای رسیدن به مقصدی بهتر، بهتر است مسیرهای متفاوت را بشناسیم و آن‌ها را آنالیز کنیم.

گذشته از این، معمولا گفته می‌شود که به خلاقیت و تفکر انتقادی محتاجیم: به توانایی تشخیص مفروضات مناقشه‌پذیر اما ناپیدا، به قابلیت گسترش راه‌های جدید فهم مساله، و خلاصه اندیشیدن ورای آنچه همه می‌دانند.
فصلنامه ترجمان ۱۱، گری گاتینگ، نیویورک تایمز، ترجمه علیرضا صالحی، صفحات 143-141.

و مگر گسترش راه‌های جدید فهم مساله، و اندیشیدن ورای آنچه همه می‌دانند بدون آگاهی از نظرات دیگران امکان پذیر است؟ شاید در نهایت، حرف حرف همان استادت شود. شاید بخواهیم سازمانی فکر کنیم این درست‌تر است. شاید نظر همسرت بهتر باشد. شاید با برنامه‌ی سفری که دوستت با وسواس چیده بیشتر خوش بگذرد و کمتر هزینه شود. شاید حق با همکارت باشد برای تصویری کردن آن گزارش کار تا شفاف‌تر کارهای انجام شده را روایت کنید. اما تو می‌توانی نظرت را بگویی. خوب بشنوی و انتظار داشته باشی خوب شنیده شوی. اصل ماجرا همینجاست. پیروزی در یک گفتگوی حساس در همین مرحله است. در همین پذیرش وجود عقاید دیگر و ابراز نظرت.

دیشب داشتی پیام‌های گوشی‌ت را مرتب می‌کردی که دوباره چشمت به آخرین پیام به صمیمی‌ترین دوستت خورد. برای پنج ماه پیش بود. درست روز قبل از اینکه قراری کنید در پاتوق همیشگی در کافه‌ای در بلوار. درست روز قبل از آن طوفان. خوب یادت می‌آید زمین و زمان را به هم دوختی، سه موضوع کاملا بی‌ربط را به هم وصل کردی و او را از خودت رنجاندی. شاید فراموش کرده بودی صمیمی‌ترین دوستت هم می‌تواند از تو برنجد. شاید به قول خودت «احساساتی شدی» و درست فکر نکردی چه می‌خواهی بگویی. بعدها از حرف‌هایت پشیمان شدی. تاسف خوردی چقدر ناعادلانه رفتار کردی. چه فشار روحی بزرگی به او تحمیل کردی. شاید حواست نبود آن هم یک گفتگوی حساس بود.

احسان گرجی

معلم رهبری و توسعه فردی